Het eindige van het leven en hemelse muziek

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

 

In de Zeeuwse Concertzaal verzorgde de Nederlandse Bach Vereniging (NBV) o.l.v. Bart Naessens het concert ‘Allerzielen’.  Vrijdag 1 november was het de voorlaatste uitvoering van dit tournee van de NBV. Dat Middelburg prijkt tussen de grote steden is bijzonder. Dat het publiek de cultuur nog steeds waardeert, bewees de bijna volle zaal. Bach is onsterfelijk. Het programma dat met veel zorg was samengesteld ging over de sterfelijkheid.

De titel van het programma ‘Gedenk te sterven, maar pluk de dag’ bood mensen de kans om na te denken over de sterfelijkheid van de mens en zich te laven aan hemelse muziek.

Hoe actueel dit thema is in de huidige wereld, hoef ik niet uit te leggen.

In de tijd van Bach hoorde de dood bij het leven. Bach was niet aanwezig toen zijn eerste vrouw stierf. Toen hij van zijn voetreis terugkwam, was ze al begraven. Rouwen deed men wel, maar anders.

Bart Naessens heeft twee emoties samengebracht in dit programma: het sterven en de levensmoed. Ook zorgde hij ervoor dat Bach zelf niet aan bod kwam, maar wel de componisten waar hij veel van geleerd heeft: de achter-ooms van hem (waaronder zijn schoonvader Johann Michael) en tijdgenoten.

Het was heel goed te horen dat Bach bewondering had voor zijn ooms, die hele expressieve muziek schreven. Hij heeft vast door hen veel inspiratie gekregen om zijn koralen de bekende rust te geven en actie in te brengen in de cantates.

Over cantates gesproken, net voor en na de pauze werden cantates gezongen. Meine Freundin, du bist schön van Johann Christoph Bach was een werk waarin de liefde voor de mens, de natuur en God werd bezongen. De tekst bekoorde me nauwelijks maar ik vond de vioolpartij (obligato) bij de sopraanaria ontroerend mooi. Ook de kleine tussenmomenten waarin het volledige orkest speelde, straalden en de vocale afwisselingen klonken aantrekkelijk.

De cantate na de pauze van Johann Michael Bach was kort en krachtig. Ik was echter vooral onder de indruk van de Sonate a 4 van hem. Het samenspel tussen de 4 partijen: violen, altviool, gamba en Basso Continuo (orgel en klavecimbel) was subliem en dan dat fugatische slotdeel, gewoon hemels, echt een mooi antwoord op Das ist meine Freude van Johann Ludwig Bach.

De somberheid van Allerzielen kwam steeds meer uit in de werken na de pauze. Persoonlijk heb ik enorm genoten van Mit Fried und Freud ich fahr dahin en dan vooral vanwege de vocale afwisselingen en de instrumentale inbreng van de contrafagot en de gamba. Knap om tussen de werken ook de theorbe, en het orgel kleine interludiums de laten spelen. En zo kan ik doorgaan, maar goede wijn behoeft geen krans. Het was gewoon smullen een heel concert lang. Waarbij alles zo zorgvuldig en liefdevol werd gebracht.

Dat Bart Naessens na het Schlafe wohl van Georg Böhm op een zo warme wijze het publiek toesprak, was een bewijs van respect voor de muziek, de musici en de toehoorders.

Om daarna als toegift het Abendlied van Joseph Rheinberger (1839-1901) a capella te vertolken is gedurfd. Het lied gaat over de Emmaüsgangers met de tekst Blijf bij ons, want het is bijna avond en de dag loopt ten einde. Geen Ruhe sanfte dus.

Het was een avond met pure muziek van hoge kwaliteit. De NBV en dirigent/klavecinist Bart Naessens horen bij elkaar. Ik hoop ze nog vaak in deze combinatie te horen.

Terug naar overzicht