Muziekfestival 2018 - Images from Russia

donderdag 28 Juni

Als opmaat voor het kwintet van Schnittke klinkt de lyrische sonate
voor fluit en piano van Serge Prokofjev geschreven in 1943 in
neoklassieke stijl. Prokofjev studeerde in St.Petersburg piano, directie
en compositie.
Na een verblijf van 1918-1936 in Parijs keerde hij terug naar zijn
geboorteland de Sovjet-Unie waar hij in 1953 stierf op dezelfde dag
als Stalin.

Nikolai Kapustin, eveneens geboren in de Oekraïne, studeerde
piano in Moskou. In zijn composities maakt hij gebruik van jazzidiomen
in formele klassieke structuren zoals te beluisteren in het trio voor fluit,
cello en piano geschreven in 1998.

In dat jaar stierf Alfred Schnittke, ook een pianist, in 1934 in
Rusland geboren als zoon van een Duitse vader en een Wolga Duitse
moeder in Engels aan de Wolga.

Zijn muzikale opleiding begon hij in 1946 in Wenen en zette hij vanaf
1948 voort aan het conservatorium van Moskou, waar hij later ook
doceerde. Vanaf de jaren zeventig weidde hij zich volledig aan het
componeren en ontwikkelde zijn eigen zienswijze, los van compositietechnieken
als serialisme en aleatoriek van de avantgarde, naar een stijl
beïnvloed door Berio, Zimmermann en Mahler, door Schnittke
polystylisme genaamd. Het pianokwintet, geschreven ter nagedachtenis
aan zijn moeder, vormt de overgang in zijn wijze van componeren.
De Sovjet-overheid belemmerde de vrije uitvoering van nieuwe werken
en daardoor heeft Schnittke noodgedwongen veel filmmuziek
geschreven om in zijn levensonderhoud te voorzien. In 1990 vestigde
hij zich met zijn familie in Hamburg waar hij ondanks zijn slechte
gezondheid zijn grote oeuvre uitbreidde. Een oeuvre wat bestaat uit
vele symfonieën, soloconcerten, concerti grossi, kamermuziek,
balletten, koorwerken en opera’s.

In het pianokwintet is het 2e deel, de wals, het enige ‘polystylistische’
in deze compositie. Gecomponeerd op de tonen B A C H (de Duitse
H is onze B, de Duitse B is onze Bes) dus op de tonen, bes, a, c, b.
Toch klinken ook hier vele clusters. Het hele werk is een spanningsveld
van chromatisch gevormde klanken, repeterende tonen en melodische
fragmenten. Schrijnende en troostrijke klanken in deze zeer persoonlijke
compositie.

Programma

Sergej Prokofjev (1891-1953
- Sonate voor fluit en piano in D majeur, op 94
Moderato
Allegretto scherzando
Andante
Allegro con brio

Nikolai Kapustin (1937)
- Trio voor fluit, cello en piano, op 86
Allegro molto
Andante
Allegro giocoso

Pauze

Alfred Schnittke (1934-1998)
- Pianokwintet
Moderato
Tempo di valse
Andante
Lento
Moderato pastorale